Смяротныя грахі - тэрмін, якім нас пачынаюць палохаць з дзяцінства, каб мы раслі ў дабрачыннасці. Іх яшчэ называюць асноўнымі грахамі чалавека, ці карэнным, але ад гэтага сутнасць мала змяняецца. Хрысціянства вызначае іх у спісах з 7 і 8 грахоў (сем - для каталікоў, восем - для праваслаўных). Такое дзяленне зусім не значыць, што першыя менш маральныя, чым другія, проста ёсць такая-сякая розніца ў сістэматызацыі.
Грахі чалавека трэба адрозніваць ад дзесяці запаведзяў, хоць бы таму, што запаведзі маюць біблейскае паходжанне, а спіс грахоў складзены нашымі продкамі - Кіпрыяну карфагенскага і папам Рымскім Рыгорам Вялікім адпаведна.
Сем смяротных грахоў
Спіс сямі грахоў папы Рымскага ўзначальвае гардыня і завяршае юрлівасць. Гэтым спісам карыстаўся Дантэ Аліг'еры, калі апісваў сем колаў чысцяцы, па адным граху на круг.
Спіс 7 смяротных грахоў чалавека выглядае наступным чынам:
- гардыня;
- зайздрасць;
- гнеў;
- роспач;
- сквапнасць;
- абжорства;
- юрлівасць.
Восем смяротных грахоў
Сістэма васьмі грахоў чалавека была распаўсюджаная Янам Касьсяна і прынесена ім іх Егіпта:
- абжорства;
- блуд;
- срэбралюбства;
- гнеў;
- смутак;
- роспач;
- ганарыстасць;
- ганарыстасць.
Пры гэтым, звяртаць увагу трэба менавіта на па чарзе размяшчэння, у прынцыпе, адных і тых жа рэчаў. Чым вышэй варта грэх - тым ён «смяротным». Гэтыя два спісу пышна чынам дэманструюць адрозненні нораваў у заходнім і ўсходнім хрысціянстве.
Смяротныя грахі па-навуковаму
Навука не стаіць на месцы і спрабуе «ўлезці» і разабрацца з усім тым, што было напісана і створана нашымі продкамі. Такая ўжо людская дапытлівасць.
Іспанскі біёлаг, Дж. Медзіна нават напісаў кнігу пра ўзаемасувязь сьмяротных грахоў чалавека і хімічных рэакцыях, якія адбываюцца ў арганізме, уласна, з'яўляючыся прычынай штосекунднага грэхападзення.
- Лянота - на думку Медзіна і многіх іншых даследчыкаў, у нашым мозгу ёсць свой «будзільнік» і графік актыўнасці. Уключаюць і выключаюць гэты будзільнік гены, у якіх закладзена інфармацыя аб тым, калі трэба перазараджваць батарэі. У прынцыпе, калі б не гэты «будзільнік», усе мы былі б «стаханаўцы», і, напэўна, наша жыццё было б істотна карацей.
- Абжорства - адзін з самых папулярных грахоў сучаснага чалавека. Да абжорства прыводзіць праца смакавых і нюхальных рэцэптараў, а таксама гармон лептыну. Гэты гармон дае сігналы ў цэнтр апетыту ў гіпаталамусе, а той, як толькі арганізму патрэбна энергія (псіхалагічная або фізіялагічная), загадвае ёсць. У прынцыпе, нават калі чалавек пакутуе на абжорства, гэта шкодзіць выключна яму, і ніяк не чалавецтву.
- Гнеў - гэта вельмі старажытны грэх, які дапамог захавацца чалавецтву. Бо нашым далёкім продкам толькі гэта жывёла стан дало шанец быць канкурэнтаздольнымі ў жорсткім свеце. Калі свет стаў цішэй і спакайней, у нашым мозгу развілася спецыяльная зона для падаўлення гневу - пярэдні аддзел мозгу, праўда выключыць гэты механізм з нашага свядомасці на 100% не ўдаецца.
- Сквапнасць - у аснове гэтага граху ляжаць гены, якія адказваюць за страх і неспакой. Чалавек адчувае гэтыя пачуцці, калі ў яго ёсць права ўласнасці, але яго адбіраюць. Акрамя таго, амерыканскія навукоўцы выявілі цэнтр прагнасці - аказваецца, у прадчуванні грошай кроў актыўна прылівае да аднаго з аддзелаў мозгу.
- Зайздрасць - гэта тое, што штурхае нас да дзеяння. Зайздрасць - гэта плён эвалюцыі, які створаны для матывацыі.
- Ганарыстасць - гэты грэх адбывацца з звычайнага пачуцці непаўнавартаснасці. Для ўзнікнення ганарыстасці ўключаюцца два гена, якія адказваюць за амбіцыі і пыха. А ў прынцыпе, фанабэрысты чалавек бяскрыўдны,
ён можа ахвяраваць буйную суму на дабрачыннасць, абы падсілкоўваць сваю ганарыстасць. - Юрлівасць - калі б не гэты грэх, чалавецтва б вырадзілася. Гэта самы «біяхімічны» грэх, бо ў дзеянне ўключаюцца звыш 30 механізмаў і генаў. Больш за тое, мы не можам лічыць яго шкодным, бо ў корані ўсё роўна ляжыць жаданне чалавека працягнуць свой род.
Вядома, можна лічыць, што вельмі зручна апраўдвацца жывёльнымі інстынктамі і не несці адказнасць за свае ўчынкі. Аднак, пакуль усё ў меру (і нават абжорства, і пажада могуць быць памяркоўнымі), гэтыя грахі могуць быць нават вельмі карыснымі грамадству.