Дзьмухавец лекавы, ён жа дзьмухавец палявой - гэта шматгадовая лекавае расліна з сямейства сложноцветных. Квітнеюць дзьмухаўцы практычна на працягу ўсяго цёплага перыяду: першая хваля цвіцення назіраецца вясной, можна выявіць кветкі летам, хоць і рэдка, а пры цёплым надвор'і восенню можа паўстаць другая хваля цвіцення. Ва ўсіх частках расліны ўтрымліваецца млечны сок. Лекавы дзьмухавец - непатрабавальная расліна з вельмі шырокім арэалам распаўсюджвання, якое прарастае практычна ў любых умовах.
Карысныя ўласцівасці лекавага дзьмухаўца
У лісці і сцеблах лекавага дзьмухаўца ўтрымліваюцца горычы, сапоніны, трыцерпеновые спірты, пратэін, вялікая колькасць вітамінаў (у першую чаргу С, А, В2), а таксама марганец, кальцый і фосфар. Прычым ўтрыманне фосфару ў лісці лекавага дзьмухаўца такое, што для аднаўлення неабходнай колькасці гэтага рэчыва ў арганізме ён значна больш карысны, чым многія агародныя культуры.
У каранях расліны ўтрымоўваецца шмат інуліну (да 40% у залежнасці ад часу збору), а таксама:
- цукроза;
- вавёркі;
- караціны;
- дубільныя рэчывы;
- тоўстыя кіслоты (олеіновая, пальміціновая);
- арганічныя кіслоты;
- смалы;
- цынк;
- селен;
- медзь.
Горычы з лекавага дзьмухаўца валодаюць желчегонным ўласцівасцямі, стымулююць выпрацоўку страўнікавага соку і паляпшаюць апетыт. А за кошт утрымання тоўстых кіслот лекавы дзьмухавец валодае противосклеротическими ўласцівасцямі, то ёсць спрыяе звязванню і выводзінам з арганізма халестэрынаў і ачышчае кроў ад тлушчараспушчальных дзындраў.
Акрамя гэтага, расліна валодае супрацьзапаленчымі, мочэгоннымі, желчегонным, патагоннымі, адхарквальнае ўласцівасцямі і можа служыць выдатным крыніцай вітамінаў.
Прымяненне дзьмухаўца лекавага
Салата з свежых лісця дзьмухаўца рэкамендаваны пры авітамінозах, малакроўі, зніжэнні апетыту.
Сок з дзьмухаўца, пажадана свежевыжатый, прымаюць унутр пры анеміі і малакроўі па 1 сталовай лыжцы 2 разы на дзень. Таксама сок дзьмухаўца выкарыстоўваецца як вонкавы сродак для вывядзення пігментных плям і для зняцця раздражнення пры ўкусах пчол.
Адвар з кораня ужываюць для лячэння захворванняў печані, жоўцевай бурбалкі, жоўцевакаменнай хваробы, калітах, завале, гастрытах з паніжанай кіслотнасцю страўнікавага соку, як сродак для паляпшэння апетыту і стымуляцыі стрававання.
У хатніх умовах адвар рыхтуюць з разліку 1 сталовая лыжка сыравіны на шклянку вады:
- Здробненыя карані заліваюць кіпенем або вытрымліваюць 15 хвілін на вадзяной лазні.
- Пасля гэтага настойваюць 40-60 хвілін альбо заліваюць у тэрмас і настойваюць да 3 гадзін.
Ўжываюць адвар па чвэрці шклянкі 3-4 разы на дзень.
Спіртавым настойку нароўні са свежым сокам расліны выкарыстоўваюць як вонкавы сродак пры сыпях, вуграх, бародаўках на пачатковай стадыі, пры раздражнення скуры.
Пры лёгкіх завалах можна выкарыстоўваць парашок з кораня дзьмухаўца, які прымаюць па палове чайнай лыжкі 3 разы на дзень. Таксама ўжываецца адвар, які п'юць па паўшклянкі 2-3 разы на дзень.
Парашок з кораня дзьмухаўца выкарыстоўваецца як вонкавы сродак пры ранах,
Дзьмухавец лекавы - супрацьпаказанні
У першую чаргу, не рэкамендаваны прыём прэпаратаў з дзьмухаўцом людзям з вострым запаленнем і закаркаваннем жоўцевых шляхоў. Акрамя таго асцярожнасць варта выконваць пры:
- гастрытах з падвышанай кіслотнасцю страўнікавага соку;
- язвавай хваробы страўніка і кішачніка.
Існуюць выпадкі індывідуальнай алергічнай рэакцыі на прыём прэпаратаў з дзьмухаўцом, а прыём свежых лісця і соку можа выклікаць сімптомы атручвання, ваніты, дыярэю.